Türkiye Ziraat Odaları Birliği (TZOB) Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, “Kurban Bayramı’nda ekonomiye kazandırılacak tahmini derinin değeri 426 milyon 400 bin lira civarında kalacak” dedi.
TZOB Genel Başkanı Şemsi Bayraktar, yaklaşan Kurban Bayramı öncesi kurbanlık fiyatları hakkında değerlendirmelerde bulundu. Kurbanlık fiyatlarının geçmiş yıllara göre daha fazla değişkenlik gösterdiğini belirten Bayraktar, et fiyatlarındaki değişimlerin kurbanlık almak isteyen vatandaşların kafasını karıştırdığını ifade etti. Tarım ve Orman Bakanlığının geçmiş yıllarda açıkladığı kurban sayılarını hatırlatan Bayraktar, “Ülkemizde alım gücünün azalması ve kurbanlık fiyatlarındaki ciddi artışlar nedeniyle bu yıl büyükbaş kesimlerinde geçen yıla göre en az yüzde 20, küçükbaş kesimlerinde ise en az yüzde 10 civarında bir azalış olacağını tahmin ediyoruz. Son yıllardaki kurban satışlarını da göz önünde tuttuğumuzda bu yıl yaklaşık olarak 680 bin büyükbaş ve 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvan olmak üzere toplamda 3 milyon 180 bin kurbanlık hayvan kesileceğini öngörüyoruz” ifadesini kullandı.
Kurbanlıklarda canlı ağırlık fiyatı
Ülke genelinde kurbanlık hayvan fiyatlarına değinen Bayraktar, “Ziraat odalarımızdan aldığımız verilere göre ülkemizde ortalama fiyatların hayvan başına büyükbaşta 75 bin lira ile 250 bin lira, küçükbaşta ise 8 bin lira ile 25 bin lira arasında değişeceği görülüyor. Canlı ağırlık fiyatının ise kilogram başına büyükbaş hayvanlarda 200 lira ile 300 lira, küçükbaş hayvanlarda 180 lira ile 300 lira arasında olacağını tahmin ediyoruz” diye konuştu. Bayraktar, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Ülke ortalamasına bakıldığında büyükbaş hayvanların canlı kilogram fiyatının 248 lira, küçükbaş canlı kilogram fiyatlarının ise 244 lira olduğu görülüyor. Fiyatlar, geçen yıla göre büyükbaşta yüzde 68,8, küçükbaşta ise yüzde 88,4 oranında arttı. Ortalama fiyat kilogram başına büyükbaşta 147 liradan 248 liraya, küçükbaşta ise 130 liradan 244 liraya çıktı. Canlı kilogram olarak büyükbaş hayvan fiyatları, satışların en fazla olduğu üç büyük ilimizden İstanbul’un Avrupa yakasında 250 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 240 lira ile 300 lira, Ankara’da 230 lira ile 280 lira, İzmir’de 250 lira ile 270 lira arasında değişiyor. Küçükbaş hayvan fiyatları ise canlı kilogram olarak İstanbul’un Avrupa yakasında 240 lira ile 300 lira, Anadolu yakasında 230 lira ile 300 lira, Ankara’da 240 lira ile 280 lira, İzmir’de 250 lira ile 300 lira arasında seyrediyor.”
Kurbanlık hisse bedellerini de değerlendiren Bayraktar, “Bazı illerimizde hisseli satışlarda kişi başı hisse bedeli İstanbul’da 22 bin lira ile 35 bin lira, Ankara’da 20 bin lira ile 32 bin lira, İzmir ve Bursa’da 18 bin lira ile 30 bin lira, Kahramanmaraş’ta 20 bin lira ile 25 bin lira, Erzurum, Sakarya ve Malatya’da 20 bin lira ile 30 bin lira, Antalya, Karaman ve Kastamonu’da 18 bin lira ile 25 bin lira arasında değişiyor. Bu fiyatlar bayram yaklaştıkça talebe göre değişebilecektir” ifadelerini kullandı.
Vekaletle kesim bedellerinde fiyat makasının açıldığını söyleyen Bayraktar, şunları kaydetti:
“Geçmiş yıllarda vakıf ve derneklerin yurtiçi ile yurtdışı vekâlet ücretleri hemen hemen aynıyken, bu makas son 3 yıldır giderek açıldı. 2024 yılında yüzde 173’e kadar yükseldi. Vakıf ve derneklerin yurtdışı fiyatlarını ülke içi fiyatlarına göre daha düşük tutması birçok vatandaşın ucuz diye oralara yönelmesine neden oluyor. Bu da iç pazarda yetiştiricilerimizin satışlarını olumsuz etkiliyor. Ülke içindeki ve dışındaki muhtaç Müslümanlara yapılacak her kuruş yardımın daima destekçisiyiz. Ancak şunu da unutmamız gerekir; kurban kesimini yurt içinde yapıp, elde edilen eti soğuk zincirde yurt dışındaki Müslümanlara gönderirsek üreticilerimizi ve hayvancılığımızı korumuş oluruz.”
Kurbanlık fiyatlarındaki yükselişin sebeplerini sıralayan Bayraktar, şöyle konuştu:
“Geçtiğimiz dönemde damızlık hayvanların kesime gitmesiyle birlikte besiye alınan hayvan sayısındaki azalış et fiyatlarını artırdı. Geçen yıl 239 lira olan ortalama dana karkas fiyatı bu yıl yüzde 45,9 oranında artarak 348 liraya, 345 lira olan kuzu karkas fiyatı yüzde 89,8 oranında artarak 408 liraya yükseldi. Diğer yandan yüksek enflasyonun yanında yem, işçilik, veteriner, ilaç, elektrik, nakliye ve benzeri masraflarda meydana gelen artışlar da kurbanlık fiyatlarının yükselmesinde etkili oldu. Üreticilerimizin işletmelerinde çalıştırdıkları bir işçiye ödedikleri brüt asgari ücret geçen yıl 10 bin 8 lira iken, bu yıl yaklaşık yüzde 100 artışla 20 bin 2 liraya yükseldi. Geçen yıl tonunu 7 bin 230 liraya aldıkları besi yemi bu yıl yüzde 41 artışla 10 bin 188 lira, 5 bin 746 liraya aldıkları kuru yonca otu yüzde 24,5 artışla 7 bin 153 lira oldu. İşletmelerinde kullandıkları elektriğin kilovatı geçen yıl 214 lira iken, bu yıl yüzde 20 artışla 250 liraya yükseldi. Mazot fiyatları ise geçen yıla göre yüzde 109 artarak 20 liradan 41 liraya yükseldi. Geçen yıl Kars’tan Ankara’ya 28 bin liraya giden nakliye aracı bu yıl 47 bin liraya, İstanbul’a 38 bin liraya giden araç 58 bin liraya, Bursa ve İzmir’e 40 bin liraya giden araç 60 bin liraya gidiyor.”
Hayvan satış yerlerindeki çadırların kira fiyatlarına işaret eden Bayraktar, “Kurban çadırlarından yüksek ücretler alınmaması yönünde belediyelere her yıl çağrıda bulunmamıza rağmen ne yazık ki bu yüksek fiyat uygulaması devam ediyor. Kurban satıcıları 15 gün kaldıkları sürede Ankara’da 12 bin lira ile 25 bin lira, Bursa’da 25 bin lira ile 50 bin lira, İzmir’de 25 bin lira ile 65 bin lira, İstanbul’da ise 50 bin lira ile 120 bin lira arasında çadır kirası ödüyorlar. Belediye başkanları bu konuda hassasiyet göstermelidir” ifadelerini kullandı.
Bayraktar, konuşmasını şöyle sürdürdü:
“Ortalama 400 kilogram canlı ağırlığa sahip büyükbaş hayvanın canlı kilosunun 248 lira civarında satılacağı düşünüldüğünde, bayram süresince kesilecek yaklaşık 680 bin büyükbaş hayvana ödenecek para 67 milyar 545 milyon lirayı aşacaktır. Bir küçükbaş hayvanın ortalama 15 bin 900 liradan satılacağı tahminiyle kesilecek yaklaşık 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvana ödenecek para ise 39 milyar 750 milyon lira olacaktır. Toplamda halkımızın kesilecek 3 milyon 200 bine yakın kurbanlık için 107 milyar 300 milyar liraya yakın para ödeyeceğini tahmin ediyoruz.”
Kurban Bayramı’nda ekonomiye 426 milyon değerinde deri kazandırılması bekleniyor
Bayraktar, ekonomiye kazandırılması planlanan kurbanlık derilerinin fiyatlarına ilişkin ise şu ifadelere yer verdi:
“Standartlara uygun kesilmiş ve tuzlanmış yaş koyun derisinin âdeti yaklaşık 50 liraya satılıyor. Tahmini 2 milyon 500 bin küçükbaş hayvan kesileceği hesap edildiğinde küçükbaş hayvanların derilerinin ekonomik değeri yaklaşık olarak 125 milyon lirayı bulacaktır. Ayrıca 400 kilogramlık bir sığırdan ortalama 30 kilogram deri çıkıyor. Standartlara uygun elde edilmiş, tuzlanmış sığır derisinin kilosunun 20 lira olduğu göz önüne alındığında kesilecek 680 bin büyükbaş hayvandan elde edilecek derinin değeri 408 milyon liraya ulaşacaktır. Standartlara uyulduğu takdirde kurbanlıklardan toplamda yaklaşık 533 milyon liralık deri geliri elde edilecektir. Fakat kurbanlıklar çoğu yerde ehil olmayan kişiler tarafından kesildiği için deride ciddi olarak ekonomik kayıp oluşuyor. Bu kaybın yüzde 20’ler civarında olduğu ve toplam kaybın 106 milyon 600 bin lirayı bulacağını tahmin ediyoruz. Buna göre kayıplar nedeniyle Kurban Bayramı’nda ekonomiye kazandırılacak tahmini derinin değeri 426 milyon 400 bin lira civarında kalacaktır.”
Kasaplara ödenmesi planlanan ücretleri de değerlendiren Bayraktar, şunları kaydetti:
“Kasaplar büyükbaş hayvanda sadece kesip, derisini yüzüp, dörde bölmek için 3 bin lira ile 5 bin lira arası, detaylı parçalamak için 5 bin lira ile 10 bin lira arası, küçükbaşta ise 500 lira ile bin lira arası ücret talep ediyor. Büyükbaş hayvanların ortalama yarısının kasaplar tarafından yaklaşık 4 bin lira ücret mukabilinde kesileceği tahminiyle 340 bin büyükbaş hayvan için kasaplara ödenecek meblağ 1 milyar 400 bin lira olacaktır. Aynı şekilde küçükbaş hayvanların yarısının kasaplar tarafından ortalama 750 lira ücret karşılığında kesileceği hesabıyla 1 milyon 250 bin küçükbaş hayvan için kasaplara ödenecek tutar 937,5 milyon lirayı bulacaktır. Buna göre kasaplara ödenecek bedel toplamda tahmini 2,3 milyar liraya yaklaşacaktır.”
