Türk Silahlı Kuvvetleri gibi etkin, caydırıcı, saygın, büyük ve asil bir orduya sahip olmak her ülkenin harcı değildir. Türkiye olarak böyle şerefli ve büyük bir silahlı kuvvetlere sahip olduğumuz için ne kadar gurur duysak azdır ancak böyle bir ordunun operasyonel ihtiyaçlarını karşılayabilecek bir savunma sanayiine sahip olmanın verdiği gurur ve mutluluk da kelimeler ile tarif edilemez. Buna rağmen her güzelin bir kusuru vardır ve gelişen Türk savunma sanayiinin en büyük kusurlarından biri motorlardır.
Turbojet motor
Motor yapmak zordur. Havacılık motoru yapmak daha zordur. Ancak bir Turbojet motoru yapabilmek hiçte kolay bir iş değildir. Bir motor on binlerce ft irtifada, olağanüstü bir basınç ve sıcaklık altında, uzun süreler boyunca verimli çalışabilsin. Aynı motorun hem itiş ağırlık oranı hem de yakıt verimliliği yüksek olsun ve sayısız istere cevap verebilsin. Tabii ki de böyle bir motoru yapabilmek kolay değil. Yüksek teknolojili üretim hatları, ciddi bir tasarım kabiliyeti ve belki de en önemlisi ciddi bir metalurji kabiliyetine sahip olmak gerekiyor. Bunun için ise büyük paralar harcamak tek başına yeterli olmamakla birlikte zaman da çok önemli bir faktördür.
Türk savunma sanayiinin kanayan yarası olan motorlar ise eskisi kadar başımızı ağrıtmayacağa benziyor. Çünkü on yıllardır gelişimi devam eden savunma sanayiimizin artık motor üretimi için nitelikli personellerini yetiştirdiğini, ciddi bir altyapıya ulaştığını ve belli bir malzeme birikimi elde ettiğini görüyoruz. Türk savunma sanayiinin girdiği yeni dönemde artık T129 Atak, Anka, SOM vb. platformlarımızın motorlarının yerlileştiğine tanık olmakla kalmayıp TEİ-TJ300 veya TÜBİTAK Sage’nin Ramjet motor çalışması gibi önce motor sonra platform anlayışının kısmi olarak benimsenmeye başlandığını görüyoruz. Girdiğimiz bu yeni dönemde ise ülkemizde Turbojet motorlarla ilgili çalışan iki önemli şirket mevcut. Kale Arge ve TEİ.
KTJ-3200 Turbojet Motoru
SOM Seyir Füzesi, Atmaca Gemisavar Füzesi gibi çeşitli füzelerde veya hedef İHA’larda kullanılabilecek ve Fransız TR40 motorunun muadili olacak olan çok gelişmiş bir Turbojet motordur. Ramjet veya Scramjet motorların aksine farklı irtifa ve hızlarda başlatılabilen, düşük yakıt tüketimine ve yüksek itiş gücüne sahip olan KTJ-3200’ün tasarımı, testleri ve üretimi Kale Arge tarafından yapılıyor. 3.2kN/680lbf itiş gücüne sahip motorun 22 Şubat 2012’de sözleşmesi imzalanmış ve 13 Nisan 2012’de çalışmalarına başlanmıştır. KTJ-3200 motorunun, 2021 yılının sonu çeyreğinde veya 2022 yılının ilk çeyreğinde SOM ve Atmaca ile atışlı testleri icra edilecek. Ayrıca KTJ-3200 ile benzer boyutlara ve ağırlığa sahip ancak daha fazla itiş sağlayan ve daha az yakıt tüketen bir başka motorun geliştirme çalışmaları ise devam ediyor.
KTJ-3200 ve geliştirme çalışmaları devam eden Turbojet motorlarımız dışında bir başka motor projesinin daha Kale Arge tarafından yürütüldüğüne dair resmi olmayan iddialar mevcut. Daha önce Gezgin Seyir Füzesi projemizle ilgili yazıda da değindiğimiz gibi KTJ-4500 adında bir motora dair çalışmaların olduğu iddia edilmektedir.
KTJ-3200 Projesinde Son Durum
KTJ-3200 adı ile ifade edilen motor, Başkanlığımız tarafından yürütülmekte olan “Turbojet Motorların Geliştirilmesi Projesi” kapsamında geliştirilmekte olan motordur. Bilindiği üzere Kale Ar-Ge firması ile yürütülmekte olan projede motor testleri, geliştirme ve doğrulama faaliyetleri devam etmektedir.
TUSAŞ Motor Sanayii (TEİ)
TEİ-TJ35 Turbojet Motoru
AR-GE çalışmaları 2004 yılında başlayan ve seri üretimi gerçekleşmeyen bir jet motordur. Şimşek Hedef İHA’nın ana motoru olan TEİ-TJ90 için gerekli birikimi oluşturmakla kalmayıp çekirdek motoru üzerinden TEİ-TP38 üretilmiştir.
TEİ-TJ90 Turbojet Motoru
TEİ-TJ90 motorunun geliştirme çalışmaları 2011 yılının ocak ayında başlamış ve 5 Haziran 2013’te ilk uçuş testini icra etmiştir. Maksimum 400 N itiş gücüne sahip olan TEİ-TJ90, Şimşek Hedef İHA’larda başarıyla görev yapmaktadır.
TEİ-TJ300 Turbojet Motoru
3.2 metre uzunluğa ve 300 kilogram ağırlığa sahip olacak olan orta menzilli gemisavar füzemizde kullanılacak olan TEİ-TJ300 ilk başarılı ateşleme testini 19 Haziran 2020 tarihinde yapmıştır. TEI-TJ300 motoru 1.3 kN itiş gücü üretebilecek.
TEİ-TJ400 Turbojet Motoru
Proje hakkında resmi bir veri bulunmamakla beraber TEİ-TJ400’ün varlığı da resmi olarak kabul görmüş değil. Ancak TEİ-TJ300 motorunun çalıştırılması sırasında kameralara “TEİ-TJ400 FADEC (Full Autority Digital Engine Control) Ekranı” yazısı yansımıştı. Motorun 400 lbf yani 1,800 N itiş gücü üretmesi bekleniyor.
Baykar’ın İnsansız Savaş Uçağı Projesi Bayraktar MiUS