Akdeniz Üniversitesi tarafından bu yıl 26.’sı düzenlenen ‘Çevre Hizmet Ödülleri 2023’ ödül töreni TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal’ın katılımıyla gerçekleştirildi. Çevre Hizmet Ödülleri çerçevesinde Bilim Onur Ödülü’ne layık görülen Prof. Dr. Hasan Mandal’a ödülü, Rektör Prof. Dr. Özlenen Özkan tarafından takdim edildi.
Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi (AKÇAM) tarafından ‘Çevre Hizmet Ödülleri - 2023’ ödül töreni İletişim Fakültesi Konferans Salonu’nda gerçekleştirildi. Törene; TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Özlenen Özkan, Rektör Yardımcıları Prof. Dr. Gülbin Arıcı, Cengiz Toker, Prof. Dr. Şükrü Özen, AKÇAM Müdürü Doç. Dr. İ. Ethem Karadirek, Genel Sekreter Dr. Ali Evren İmre, Sanayi ve Teknoloji İl Müdürü Dr. Ömer Ersoy, KOSGEB Antalya Müdürü Dr. İbrahim Uğur Erkış, Teknokent Genel Müdürü Dr. İbrahim Yavuz, dekanlar, öğretim üyeleri ve öğrenciler katıldı.
"Kıymetli bir ödül"
TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, Dünya Çevre Günü’nde böyle anlamlı bir ödüle layık görülmekten duyduğu memnuniyeti dile getirerek teşekkür etti. Çevre Hizmet Ödülünün önemine değinen Başkan Prof. Dr. Hasan Mandal, "Çevre alanında 26 yıl tabii önemli bir zaman. Belki 26 yıl önce böyle bir ödülün anlamı biraz daha farkındalık odaklıydı. Toplumsal duyarlılık anlamında önemli olma noktasından bugüne kadar geçen zamanda gerçekten ne kadar zorunlu olduğunu, bir diğer ifadeyle bu tipteki bir öngörü çalışmasının farkındalıktan zorunluğa doğru geçen bir ortamda ne kadar kıymetli olduğunu görmüş olduk. Görev yapmaktan onur duyduğum kurumum TÜBİTAK’ta en çok üzerinde durduğumuz konulardan biri dünyanın geleceğinde ne tip güçlüklerle karşılaşacağımızın senaryoları üzerine araştırmacılarımızı hem üniversite tarafında hem sanayi tarafında oluşturmaya çalıştığımız bir ekosistemle katkı vermeye yönelttik. Bu çalışmaların görünür olması bizim için çok kıymetli. Bu ödülün 26 yıldır bu ödülleri veren Akdeniz Üniversitemiz tarafından verilmesi ekstra önem atfediyor" dedi.
"Akdeniz havzası iklim değişikliğinden en fazla etkilenecek yer"
Konuşmasında Akdeniz bölgesinin iklim değişikliğinden en çok etkilenecek bölge olduğuna dikkat çeken Başkan Prof. Dr. Hasan Mandal, “Geleceğe doğru baktığımız zaman inişli çıkışlı yıllar var. Yani sanayi devrimlerinden itibaren baktığımız zaman inişler çıkışlar var ama sürekli bir artış eğiliminde ve 2023 yılı dünyadaki sıcaklık ortalamasının en yüksek yaşandığı yıl oldu. Sadece yıl değil Antalya için bir haftadaki değişiklikleri de görebiliyoruz. Ne kadar hızlı değişiklerin olduğu yani uyum sağlayacak bir zaman dilimi olmadığını görüyoruz. Bu hem yıllar boyutunda yok hem de takvimler aylar günler boyutunda yok. Dahası bu bölge, yani Antalya ve özellikle de Akdeniz havzası bundan en fazla etkilenecek olan bir yer. Akdeniz bölgesi, Antalya dediğimiz zaman hep olumlu pozitif taraflarıyla bir refah veya yaşam noktasında aklımıza gelen bölge, ama eğer gerçekten bir çözüm oluşturulmaz ise en fazla göç olacak olan bölge içinde yaşıyoruz" açıklamasında bulundu.
"Üniversitelere görev düşüyor"
Üniversitelere, akademisyenlere daha fazla görev düştüğünün altını çizen Prof. Dr. Hasan Mandal, "Çevre dediğimiz zaman geçmişte kendi başına ele aldığımız bir başlıkken şu anda çevre, ekonomi, sosyal, jeopolitik ve teknolojik anlamdaki bu beşli sarmal ilişkiyi anlamak gerekiyor. Bu da biz akademisyenler olarak üniversite olarak araştırma ekosistemi olarak bize daha fazla görev düştüğünün göstergesi. Geleneksel çözümler yeterli değil. Pandemiyi hepimiz bir anda unuttuk. Gelecekte olacak mı olabilir ama sebep sonuç ilişkisine bakarsak esasında yaşamış olduğumuz pandemi bir sebep miydi, yoksa bir sonuç muydu? Esasında bir iklim değişikliğinin farklı bir şekilde yansımasıydı. En azından kendi bilimsel değerlendirmelerimizde. Tek sağlık kavramını kullandığımız bir döneme girdik. Yani insan sağlığı, hayvan sağlığı ve çevre sağlığı. Çevredeki, biyoçeşitlilikteki ve ekosistemdeki bir değişiklik, oradaki bir hayvanın hayatını değiştiriyor ve hayvan hayatının değişmesi, insana bulaşıcı hastalık olarak dönüyor ve bu nedenler bir pandemi yaşanmasına sebep olabiliyor. Gelecekte bunu yaşayabilir miyiz? Belki covid olmayacak başka şekilde, bir çözüm oluşturmadığımız sürece bizim gelecekte farklı pandemilere hazırlıklı olmamız gerekiyor" dedi.
"Gençlerimize güveniyoruz"
Konuşmasında gençlere güvendiğini de vurgulayan Prof. Dr. Hasan Mandal, “Bir kurum başkanı olarak söylüyorum, bizim şu anki deneyimlerimiz yani benim yaş grubundaki araştırmacıların, bilim insanlarının deneyimi bu kadar zorlukların üstesinden gelmek için ne yazık ki yeterli değil. O yüzden ben genç arkadaşlarımıza, öğrencilerimize, araştırmacılarımıza kendimizden daha çok güveniyorum. Çünkü onların konuya bakış ve çözüm arayışlarının özellikle TEKNOFEST’te gösterdikleri çalışma, birlikte başarma yaklaşımını bizden daha iyi özümsemeleri gelecekte bizim için bir umut uyandırıyor" dedi.
"Akdeniz Üniversitemizin çalışmaları umut verici"
Prof. Dr. Hasan Mandal konuşmasını şöyle sürdürdü:
"İklim değişikliği ile ilgili bu güçlüğün üstesinden gelebilmek için bilim ve teknoloji bana göre anahtar kelimeler. Yani üniversitelerimiz, en önemli gücümüz insan kaynağı, genç insan kaynağımız, araştırmacılarımız ve öğrencilerimiz. Ben bunun yapılabileceğine yürekten inanıyorum. Bu sorunun üstesinden bu güçlüklerin üstesinden gelebilecek olanda yine bu coğrafyalar, bu bölge. Özellikle de Akdeniz bölgesinin ve Akdeniz Üniversitemizin de 26 yıldır böyle bir sürecin içinde olmuş olmasını bu anlamda hem konuya yaklaşım noktasında sahiplenme, sorumluluk alma hem de aynı zamanda da umut verme noktasında görüyorum. Tekrar böyle bir ödüle layık görülmüş olmamın şahsım için değil, kurumum TÜBİTAK için önemli olduğunu düşünüyorum. Tekrar başta Sayın Rektörümüz olmak üzere ilgili Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezimize, değerli Akdeniz Üniversitesi hocalarımıza, personeline ve öğrencilerine teşekkür ediyorum."
"En uzun soluklu organizasyonlardan"
Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Özlenen Özkan, çevre alanında Türkiye’deki en uzun soluklu organizasyonlarından olan Çevre Hizmet Ödülleri ile çevre değerlerinin korunması ve geliştirilmesine katkıda bulunanları ödüllendirmenin kendileri için gurur verici olduğunu söyledi. Dünya genelinde artan sıcaklıklara, mevsimlerdeki düzensizliklere, kuraklıklara ya da aşırı yağışlar sonucu sellere yol açan iklim değişikliğinin domino etkisi yaptığını söyleyen Rektör Özkan, "İklim değişikliği su kaynakları, tarım, biyoçeşitlilik ve insan sağlığı gibi pek çok alanı olumsuz bir şekilde etkileyerek doğayı ve hayatı tehdit ediyor. Dünya genelinde yaşadığımız bu tehdidi uzmanlar her fırsatta dile getiriyor. Durumun vahametini anlatmak için size buradan pek çok istatistik verebilirim. Ancak iklim değişikliğinin etkilerini görmek için istatistiklere bakmaya bile gerek kalmadı neredeyse. Mevsimlerdeki kaymalar çıplak gözle dahi görülür hale geldi. Kuruyan göller, kurumaya yüz tutmuş ya da atıklarla kirletilmiş akarsu haberleri bizleri şaşırtmıyor artık. Yakınımızdaki Burdur Gölü bile neredeyse kayboldu. Bir zamanlar göçmen kuşların mola verdiği o mavi suların yatağı bozkıra dönmüş maalesef" şeklinde konuştu.
"Önemli adımlar atıldı"
Çevre sorunları ve iklim krizi konusunda sözlerin ötesine geçmek gerektiğinin altını çizen Rektör Özkan, “Hep birlikte hareket ederek, bilinçli tercihler yaparak ve politika düzeyinde gerekli adımları atarak, bu tehditle mücadele etmek ve olumlu değişiklikler mümkündür. Ülkemiz bu konuda öncü çalışmalara imza atıyor. İklim krizine karşı ’Suda Sıfır Kayıp’ ilkesi ile Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi öncülüğünde, Tarım ve Orman Bakanlığınca ’Su Verimliliği Seferberliği’ başlatıldı. Yine Sayın Emine Erdoğan Hanımefendinin başlattığı Sıfır Atık Projesi de sınırları aşarak Birleşmiş Milletler çatısı altına taşındı. Bunlar çok önemli adımlar” diye konuştu.
Türkiye’de alandaki ilk yüksek lisans programı
Akdeniz Üniversitesi olarak bu konuda ellerinden gelen tüm gayreti gösterdiklerine vurgu yapan Rektör Özkan, “Üniversitemizde karbon ayak izinin ölçülmesi ve düşürülmesi için harekete geçtik, atmosfere verdikleri sera gazı emisyonlarının düşmesi, yapılarda ve eğitimde enerji verimliliğinin ölçülmesi için çalışmalar yaptık. İklim değişikliği konusunda bilimsel çalışmalar gerçekleştirmek ve uzmanlar yetiştirmek amacıyla Türkiye’de bir ilk olarak Disiplinlerarası, İklim Değişikliği ve Politikaları Yüksek Lisans Programını açtık. Son olarak hem şehrimizde hem de üniversiteler arasında temiz enerjinin yaygınlaşmasını destekleyecek çok önemli bir projeye start verdik. Antalya’nın Korkuteli ilçesine 30 megawatt kapasiteli güneş enerji santrali kuruyoruz. Projemiz tamamlandığında, üniversitemizin elektrik tüketiminin yüzde 70’ini güneş enerjisi sağlayacak” dedi.
“İyiliklerin yaygınlaştırılmasını önemsiyoruz”
AKÇAM Müdürü Doç. Dr. İ. Ethem Karadirek de Akdeniz Üniversitesi Çevre Sorunları Araştırma ve Uygulama Merkezi olarak çevre sorunlarıyla ilgili çalışma yapmış kişi, kurum, kuruluşlara verdikleri bu ödüllerle bu iyiliklerin yayılmasını, yaygınlaştırılmasını çok önemsediklerini ifade etti. Çevrenin değerini anlamanın, çevreyi korumanın sadece bugün için değil yarınlar için de çok önemli bir husus olduğuna değinen Karadirek, “Bize emanet edilen bu çevreyi gelecek nesillere bırakabilmenin başka bir yolu yok. Bunu korumak zorundayız. Bugün de hava durumundan da anladığımız üzere iklim değişikliğinin etkilerini çok sıklıkla yaşamaya başladık. Dolayısıyla özellikle son yıllarda iklim değişikliği, hızlı nüfus artışı, kentleşme gibi çevre üzerinde baskısı olan çevre üzerine baskı oluşturan bu etmenlerin de hem adaptasyon süreci, hem önleme teknolojileriyle önlenmesi çok önem arz ediyor” ifadelerini kullandı.
Rektör Özkan’dan Prof. Dr. Hasan Mandal’a ödül takdimi
Açılış konuşmalarının ardından geçilen ödül töreninde Çevre Hizmet Ödülleri kapsamında Bilim Onur Ödülü’ne Prof. Dr. Hasan Mandal, iklim değişikliği ile mücadele edilmesi için birlikte geliştirme ve birlikte başarma yaklaşımı odağında Ar-Ge ve yenilik ekosistemine yönelik ulusal ve uluslararası düzeydeki öncü hizmetlerinden dolayı layık görüldü. Prof. Dr. Hasan Mandal’a ödülü Akdeniz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Özlenen Özkan tarafından takdim edildi.
Ödüller sahiplerini buldu
Çevre Hizmet Ödülleri kapsamında ayrıca Bilim Hizmet Ödülünü Orta Doğu Teknik Üniversitesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Şiir Kılkış, “İklim değişikliği ve sürdürülebilirlik odağında bilimsel ilerlemelerin artırılmasına yönelik bilim hizmetleri ve Hükümetlerarası İklim Değişikliği Panelindeki (IPCC) bilimsel görevleri dolayısıyla, Bilim Teşvik Ödülünü ise Harran Üniversitesi Çevre Mühendisliği Bölümü Arş. Gör. Pelin Yapıcıoğlu, “Çevre bilimine yönelik gerçekleştirdiği ulusal ve uluslararası ölçekteki çalışmaları” ile aldı. Türkiye Ölçeği “Kamu” kategorisinde ödülleri, “Arttırılmış Gerçeklik (AR+) Teknolojisi ile Çocuklarda İklim Değişikliği Farkındalığının Artırılması Projesi” ile Şanlıurfa Büyükşehir Belediyesinden İklim Değişikliği Şube Müdürü Mehmet Demir, “Mermer atıkları bertaraf ve geri kazanım tesisi projesi” ile Bucak Belediyesinden Çevre Koruma ve Kontrol Müdürü Haşim Çevik aldı. Aynı kategoride “Sünger Kent İzmir Projesi” ile İzmir Büyükşehir Belediyesi de ödüle layık görüldü. Türkiye Ölçeği “Özel” kategorisinde ise “BBOM Antalya ve okulları, ekolojik felsefeyi de merkeze alan eğitim projesi” ile ödülü S.S. Antalya Başka Bir Okul Mümkün Eğitim Kooperatifi kurucu ortağı Türker Bodur aldı.
Antalya Ölçeği “Kamu” kategorisinde “Doğanın gücü adına, çevremi, bitkileri ve hayvanları koruyorum” projesi ile ödülü Ahu Aysal Anaokulu Okul Müdürü Baran Ceyhan İdem alırken “Atık malzemelerden tasarım yarışması ve takas kütüphanesi” projesi ile ödülü Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Antalya İl Müdürlüğünden İl Müdür Yardımcısı Mehmet Akın, Şube Müdürü Sedat Akın ve proje ekibi aldı.
Antalya Ölçeği “Özel” kategorisinde ise ödülü “Sürdürülebilirlik çalışmaları (Plastik azaltma çalışmaları, kimyasal tüketiminin azaltılması, biyoçeşitliliğin korunması, farkındalık çalışmaları, eğitimler, kâğıt atık miktarını azaltmak için yapılan dijitalleşme çalışmaları, karbon ayak izinin azaltılması (IREC sertifikası))” çalışmaları ile Lara Barut Collection Kalite Müdürü Gülbahar Ölmez aldı.
Akdeniz Üniversitesi Ölçeğinde, “İklim değişikliği ve etkileri konusunda farkındalık çalışmaları” ile Akdeniz Üniversitesi Çevre ve İklim Değişikliği Topluluğu Başkanı Ali Eşref Can ödülü aldı.
Özel Ödülü ise “Çevre Değerlerine Katkısı: Döngüsel Ekonomi ve Sürdürülebilirlik Perspektifi” çalışmaları ile Yaşar Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve İşletme Fakültesi Lojistik Yönetimi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yiğit Kazançoğlu ve “İklim Değişikliğine Özel Bir Bakış (Öğrenme Güçlüğü olan Öğrenciler için Kapsayıcı İklim Değişikliği Eğitim Projesi) ile Bartın Üniversitesi Öğr. Gör. Nihal Özdemir aldı.